Polecenia podane poniżej są bardzo pomocne podczas administracji usługą serwer dedykowany lub VPS na systemie Linux, np. przy użyciu SSH. Większość operacji kopiowania plików, usuwania, zmiana uprawnień, wyświetlenie zawartości katalogu itp., można przeprowadzić sprawnie i bez użycia paneli graficznych lub dodatkowych aplikacji. Wystarczy zalogować się na usługę poprzez konto SSH i wpisać stosowne polecenie w linii komend. Wiedza przedstawiona w tym artykule przeznaczona jest dla osób zaawansowanych lub też znających się na administracji systemu Linux przynajmniej w stopniu podstawowym, ponieważ wywołanie każdej z niżej podanych komend musi być w pełni świadome (np. rm). Jakiekolwiek nieświadome działanie może spowodować uszkodzenie sytemu operacyjnego!
ls
Polecenie ls służy do wyświetlania zawartości katalogu.
Można również wyświetlić wszystkie pliki w jednej linii, rozdzielone przecinkiem: ls -m
Aby wyświetlić wszystkie pliki i katalogi musimy użyć opcji –aF
Możemy użyć opcji -l , która powoduje wyświetlanie szczegółowych informacji na temat plików:
ls -l
Komendę ls można również zastosować do podejrzenia katalogu innego niż bieżący. Jeżeli pragniemy zobaczyć wszystkie pliki w katalogu /bin, należy wtedy napisać: ls /bin
rm
Polecenie rm służy do kasowania plików.
Jeżeli pragniemy skasować jeden lub więcej plików można napisać: rm plik lub rm plik1 plik2, ewentualnie rm plik*
W przypadku, gdy chcemy się zabezpieczyć przed przypadkowym skasowaniem pliku możemy użyć opcji kasowania interaktywnego -i . Przed skasowaniem pliku będziemy pytani o potwierdzenie.
rmdir
Polecenie do usuwania katalogów.
W tym celu wystarczy napisać: rmdir katalog (należy pamiętać, że katalog musi być pusty).
mkdir
Polecenie mkdir pozwala na utworzenie jednego lub więcej katalogów.
Jeżeli chcemy utworzyć jeden katalog napiszemy: mkdir katalog
Jeśli chcemy stworzyć kilka katalogów można napisać: mkdir katalog1 katalog2 ......
mv
Dokonuje zmiany nazwy plików i katalogów oraz ich przemieszczanie w systemie plikowym.
Jeżeli chcemy zmienić nazwę pliku napiszemy: mv plik1 plik2
Polecenie mv posiada opcję -b , która zabezpiecza nas przed przypadkowym skasowaniem pliku na skutek zmiany nazwy innego pliku na już istniejącą oraz powoduje automatyczne zarchiwizowanie nadpisanego pliku.
cp
Pozwala na kopiowanie plików i katalogów
Jeśli chcemy skopiować plik, napiszemy: cp plik1 plik2
Zostanie utworzony plik o nazwie plik2, ale w odróżnieniu od polecenia mv, oryginalny plik pozostaje na swoim miejscu. W przypadku stosowania cp należy być ostrożnym, ponieważ można skopiować jeden plik na miejsce innego, zmieniając w efekcie jego zawartość. Aby uniknąć tego problemu (chyba że naprawdę chcemy zmienić zawartość pliku docelowego), można użyć opcji -b lub -i , które działają tak jak w przypadku polecenia mv. W tym przypadku skopiowany został nie tylko plik, ale cała struktura podkatalogów.
ln
Pozwala na tworzenie powiązań dowolnego rodzaju
Jeśli chcemy utworzyć odnośnik, wprowadzamy komendę: ln plik1 plik2
chmod
Polecenie chmod służy do zmiany parametrów pliku. Jeżeli chcemy zabrać wszystkie prawa tzn: r - czytania w - modyfikacji x - wykonywania właścicielowi, grupie oraz użytkownikom, wprowadzamy: chmod ugo -rwx plik lub: chmod a -rwx plik
Natomiast : chmod a +rwx plik - wszyscy maja prawo do czytania, zapisywania i uruchamiania pliku. Inny sposób to wykorzystanie cyfr do zdefiniowania uprawnień:
-rw------- 600 Tylko właściciel ma prawo do odczytu i zapisu.
-rw-r--r-- 644 Właściciel ma prawo do zapisu i odczytu, a reszta tylko prawo odczytu.
-rw-rw-rw- 666 Wszyscy mają prawo do odczytu i zapisu.
-rwx------ 700 Tylko właściciel ma prawo do odczytu, zapisu, uruchomienia.
-rwxr-xr-x 755 Właściciel ma wszystkie prawa do pliku, reszta tylko prawo do odczytu i uruchomienia.
-rwxrwxrwx 777 Wszyscy mają pełne prawa.
drwxr--r-- 744 Właściciel ma pełne prawa do katalogu, reszta ma prawo do odczytu.
cat
Polecenie cat jest używane między innymi do wyświetlania jednego lub więcej plików. Możemy go również stosować do przesyłania zawartości jednego pliku do innego. Jeżeli chcemy podejrzeć zawartość pliku, wprowadzamy: cat plik.txt
find
Polecenie find służy do wyszukiwania plików. Jeżeli chcemy znaleźć program drweb w katalogu /usr/bin wystarczy napisać: find /usr/bin -name drweb -print
less
Polecenie less służy do tego samego co "more", lecz jest bardziej rozbudowane. Jeżeli chcemy przejrzeć jakiś plik, wprowadzamy: less plik
Do przeglądania plików skompresowanych można użyć polecenia zless .
su
Za pomocą polecenia su możemy szybko zmienić login na przykład:
su root
shutdown
Polecenie shutdown służy zamknięcia lub zresetowania systemu, aby zamknąć system wprowadzamy: shutdown -h now
Jeżeli chcemy zresetować, zamiast opcji -h użyjemy opcji -r, polecenie z opcja -r działa podobnie jak polecenie reboot.
tree
Polecenie tree pozwala na wyświetlenie wykresu pokazującego strukturę plików i katalogów na dysku. Polecenie to posiada wiele użytecznych opcji, np. można użyć opcji -d , która powoduje, że zostaną wyświetlone tylko katalogi bez uwzględnienia plików.
touch
Polecenie touch służy do tworzenia plików. Jeżeli chcemy utworzyć plik, wprowadzamy: touch plik
Można również zmieniać datę modyfikacji pliku, a także ustawić go na dowolnie wybraną datę. Na przykład: touch -t 11022020 plik
Czas modyfikacji pliku został ustawiony na godzinę 22:22, 2 listopada 2009 roku.
more
Polecenie more służy do przeglądania długich plików. przykładowo:
more plik
pwd
Polecenie pwd wyświetla na konsoli bieżący katalog. Na przykład kiedy wykonamy polecenie cd /usr/bin i użyjemy polecenia pwd to zobaczymy na ekranie /usr/bin
fsck
Program pozwalający sprawdzenie integralności sytemu plików.
df
Program pozwalający określić wolną przestrzeń na zamontowanym systemie plików.
Przykładowo, aby wyświetlić informacje o dostępnej powierzchni wystarczy w lini komend wpisać:
df -h
dpkg
Zarządzanie pakietami w systemie Debian
rpm
Zarządzanie pakietami w systemie Red Hat
logout
Wylogowanie
top
Listuje procesy o największym obciążeniu procesora i wyświetla ich statystyki w czasie rzeczywistym. Pozwala na monitorowanie określonych procesów.
ps
Listuje aktywne procesy.
fg
Ustawienie procesu jako pierwszoplanowego.
bg
Ustawienie, aby proces działał w tle.
pidof
Wyświetlenie numeru wybranego procesu.
jobs
Listuje aktywne programy.
kill
Wysyła sygnał do procesu.
man
Manual systemowy.
info
useradd
Dodawanie użytkowników.
groupadd
Dodawanie grup.
userdel
Usuwanie użytkowników.
groupdel
Usuwanie grup.
usermod
Modyfikowanie danych użytkowników.
groupmod
Modyfikowanie danych grup.
passwd
Zmiana hasła.
Aby poznać wszystkie funkcje poleceń, należy dodatkowo w linii komend wpisać -? lub -help
przykładowo:
ls -?
*źródła Instrukcja Linux